вершы

************
Старонка мая родная, спрадвечны мой куток,
Крынічка паўнаводная, сад квецені, хмызок.

Мяжа па полю ўецца, сцяжынка праз ільны,
Валошкі-васілёчкі бягуць наўсустрачкі.

Вось збочу я з прасёлка і прама наўпрасткі,
Па цьмяна сіней сцежцы ў чысты бок зары.

А ноч дыван паслала, расою заткала,
На дыяментных травах, як пацеркі лягла.

Ды золак адхінае свой вэлюм пакрысе,
Пяшчотна сон здымае, а знічкі скрыў у траве,

Румянец - чырвань неба кладзе на далягляд,
І ветразі паставіць даў ветру ён загад.

На досвітку - світанні заранак яснавы
Распасцірае крылы па ўлонню ўсёй зямлі,

Уcxoд асвечан ззяннем, пылае, зіхаціць,
Світальны золак - ранне пад ветразем ляціць.

Над роднаю старонкаю, над садом, над хмызом ,
Сонцаварот адвечны бурштын праліў дажджом...

Зноў аднавіўся ранак - крынiц сцюдзеных гай,
1 неба па-бацькоуску багаслауляе край.


Накцюрн

Рукі лубянеюць, вёдры бы званы,
Грузкі шлях угору, снег рыпіць сівы.

Сонейка пунсовае сінявой дрыжыць,
А па-над крыніцай шкляны пыл імжыць.

Са туманнай студні чэрпаю ваду –
Водар серабрысты ў хату аднясу.

І такая ціша, згода, супакой…
Гэта ў паднябенні заіграў анёл.

*****
Пралесак — красак пералесся
Я поўны кошык назбіраў.
Ішоў, і пахкі водар лесу
Маю сцяжынку аздабляў.
Я крочыў красавіцкім краем,
Я кветкі нёс табе адной,
А вецер вальс кружыў над гаем,
Празрысты ліўся супакой.
I праз імхі, праз пералескі,
Праз срэбны гоман ручаін,
Я адчуваў: жыццё ёсць вечнасць,
Калі ў жыцці ты не адзін.

*****
Сэрца да сэрца – дотык рукі,
Хваля да хвалі – вочы-віры.

Спусцімся разам на шклянае дно,
Будзем глядзець адзін на адно.

Ты – гэта я, а я – гэта ты,
Палова з паловай – цэласць душы.

Двое – адно, таямніца жыцця
Ноч страсянула яснасцю дня.

Той, хто знайшоў палавінку сваю,
Для асяроддзя згінуў у ваду.

Хваля ды хваля – эт, яснае дно,
Хваля, ну хваля, каханым адно.

Хай каламуціць жыцця калаверць,
Бог нам спрыяе і тчэ нам вянец.

*****
Стынь замжэла павуцінай,
Раскаўзлася па зямлі,
У паветры дождж націнай,
Змоклі зёлкі на раллі.
Вецер капяжы страсае
На чароты, на кусты,
Восень зданню праступае
Жоўтай плямай з-пад імжы.
Стынь ахутала наўколле,
Задубелі нат стагі,
Змоўкла птушак пагалоссе —
Восеньскай пара тугі.

Што нам цьмяныя дзянёчкі,
Ночкі цёмныя бяз зор,
Мы затулімся ля печкі,
Будзем весці разгавор.
Аб жыцці-быцці гамонім,
Твар да твару, ласка рук,
З печкі мы цяпло гартаем -
У далонях знічкі рух.
Пазірае стынь у вокны,
Сцеле шыбы сівізной,
Але гожа нам ля печкі
Стылай восеньскай парой.


*****
Дык вазьмі ж мяне ,Бацька, за ручаньку крэпка,
Дый вядзі да Нявесты любай Табе,-
Ды ўбачу я ліха, ды пазычу ад гора,
Каб зрадніцца навекі з Каханкай маёй.

Хай над краем маім, над старонкаю роднаю
Божы дух забруіць, асалоду пралье,-
Без Цябе няма свету, няма гора і хлеба,
Галашэнні мае: каб застацца ў Табе.

Уставай, чалавеча, плач жа шчыра Святому,
Сваё горкае сэрца прад крыжом палажы,-
Богу долі зямной і нябеснае долі
Пакланіся ў пояс аж да самай зямлі.

Праваслаўны народзе, каталіцкія вернікі
Ды браты пратэстанты - то ж Выданка твая.
-Ойча наш..,- мы галосім,- падмацуй жа нас хлебам,
Будзь між нас і даруй, як і мы аддаём

Да царквы

Белага гасцінца
Вёскі, гарады.
Белае надзеі —
Людзі, што снапы.

Белых дзён зярняты,
Жыта бель палі,
Белыя сарочкі,
Белыя касцы.

Цэрква пабялела,
Белыя крыжы,
Белыя малітвы
Сеюць званары.

З белага амвона
Слова загуло:
Белая Выданка,
Выйдзі на жніво.

*****
Небасхіл, небакрай,паднябенне...
- Свет такі, ці на неба ўзіраць?-
Над маёй беларускай старонкай
Журавоў ні буслоў не відаць.

Спадылба ўглядаюсь у неба:
Можа зоркі вядуць журавоў?-
Але зоркі гараць за патрэбу,
Месяц сліні пусціў пад карчмой.

Край мой, край!
Ты не выкляты Богам,
Гэта выкляты мы без Яго,
Прамянялі мы крыж над Галгофай
На крыжы пустазелля свайго.

Што рабіць? на каго спадзявацца?
Дзе шукаць паратунак душы?
Што рабіць, каб дюдзьмі нам назвацца,
І пазбегнуць магільнай мяжы?

Небарух, небакрык з паднябення-
То Хрыстос зняў сурова пячаць:
Ты пакайся, радная старонка-
І буслы да цябе прыляцяць.


********
Водгулле, раздолле, горкі пыл палёў,
Рунь не дачакалась спелых каласоў.

Шолах разнатраўя, верасовы пах,
І крышталь крынічны б’ецца ў жвірах.

Сівізна блакіту, бэзу бель і сінь,
Расяныя кроплі смокча дзівасіл...

Не хачу я болей сірацінкай жыць,
А хачу да бацькі сэрца прытуліць.

Сэрца раптам стала здзеквацца з усяго —
На вачах за гэта вырасла бяльмо.

Да людзей ні шчырасці, ні павагі, не…
Ад сумлення толькі успаміны ў сне.

Хопіць, больш не хочацца жыць як усе жывуць,
Хлеб, здабыты ў пошасці, называць сваім.

Сэрца — немаўлятка i душа — дзіцятка,
Хопіць паміраць, з мірам сябраваць.

Аднясу я дзіце да крыжа Айца
І аддамо ў рукі госпада Хрыста.

Вогулле, раздолле, рунь палеў узышла…
Учора — сірацінка, сёння — сын Айца!

*********
Лепш малое мець і быць пабожным,
Лепш мне жыці з працы сваіх рук
Лепш мне шчодрым быць і бездакорным,—
За багацце слёз, пакут і мук.
Бо багацце — гэта чыйсці горкі слёзы —
Ты слязою горкай накарміў сям’ю.
Самае камічнае на свеце —
Не чытае верш, каму пішу.
Але ўсё ж малое; што ад Бога,
Лепш за скарб бязбожных мудрацоў


*********
Скрыжаванне дарог…
Крыж у свет павядзе…
А ты стань, адпачні —
Тут крынічка цячэ.
Тут штодня — цішыня
Тут спакой, мілата,
Салаўіны куток
І каханка твая.
Ты ў свет — пачакай,
Тут Айчына твая,
Супакойна паслухай
Ты свайго салаўя.
Можа сінюю птушку
Ты ўгледзіш падчас,
Не цурайся, пачуй
Ты бацькоўскі наказ:

Ну куды табе йсці, ну куды адлятаць,
Ад крынічнай вады карані адрываць.
Васількамі яны прараслі па мяжы -
Пі вадзіцу сваю ды зямельку ары.
Бо на свеце няма для цябе салаўя —
Тут бацькоўскі пасаг, тут і маці твая.
Не хадзі, не шукай — там чужая радня,
Там чужыя жывуць — горкі хлеб прымака.

Скрыжаванне дарог…
Крыж у свет павядзе…
А ты стань, адпачні, —
Тут крынічка цячэ.

**********
Там на вокнах шкляны пыл – прытулiлiсь ценi,
I варожыць шалы дым соннай летуценi.

Засмучона досыць спаць, выйду да парогу,
I лампадкай у пацьмах буду клiкаць к Богу.

За жыццё, за кругаверць, хаты з абразамi,
За нядужны хцiвы век, што прыдбалi самi.

За сучасных панiчоў, салам шпiгаваных,
За нядбайных спадароў, зеллем сапсаваных.

Да не век жа гэта, брат, разбурыў Айчыну,
Гэта шал на сэрца лёг, патушыў лучыну.

Не гарыць ужо агонь за роднае месца,
Гвалт за гвалт – такi закон зацярушыў сэрца.

Я мякiну на вачах змыў слязой сумлення,
I лампадка ў руках – знiчка адраджэння.

Памалюся ад душы за сваю Айчыну,
Мо, адродзiцца яна, запалю лучыну.

Зажуруся прад Хрыстом ды пакаюсь моцна,
I вярнуся да асноў: запаведаў бойся.

Хай на сэрцы шкляны пыл, каламуцяць ценi,
Прад крыжом палю святло, прытулiў каленi.






































































Гаюн-трава

*****
Паўсім бялюткім свеце,
Пад купалам нябёс,
Жыццё бруіцца ў вечнасць,
Бы пчолкі меданос.
Ляцяць імкліва плыні
І часу і вякоў,
Нязменна ж застаецца
Дзіцячая любоў.
Любоў да тых вытокаў,
Дзе бегаў басанож,
Дзе кожная сцяжынка
Звязала з бацькам лёс.
Дзе матчына ўцеха
І сэрца дабрыня,
Адкуль прыходзіць цнота-
Маралі чысціня.

Наўсім бялеткім свеце,
Пад купалам нябёс,
Нам даравана спадчына –
То бацькаўшчыны лёс.
Тут кожнаму раздолле,
Калыскі радавод,
І памяці сузорье,
І дзён карысных ход.

*****
Пасядзелі каля рэчкі,
Ды паскублі нас авечкі.
Паскакалі вакол грушы,
Ды палез камар у вушы.
Паляжалі мы на печы –
Засмылелі пяты, плечы.
Зазірнулі ў інтэрнет –
Тут зусім прапаў імпэт.
Дзе шукаць нам тыя сілы,
Каб зірнуць у край шчаслівы, -
Дзе мурожная трава,
Дзе гаючая вада,
Дзе да шчырасці дарога,
Што вядзе да пана Бога,
Скарб адкрыты для душы?...
Пасядзім з табой у цішы.
Кніжку на рукі вазьмём
Ды салодка адпачнём.

Хай нас тут затопчуць качкі –
Толькі ў кнізе цукру пачкі,
І цукерак поўны воз,
Што нам казачнік данёс.
Ёсць тут рыба, каўбаса
І для коніка аўса,
Мёд з гарбатай, малако,
Бохан хлеба, талакно.
Ёсць чым жыць, што апранаць –
Будзем з кніжкай сябраваць.
Кніжка для душы – радно,
Што самбісту кімано…
Незвычайныя прыгоды
Ды цудоўныя нагоды,
Як вясёлка ў час дажджу,
Нас сустрэнуць на шляху.

*****
1
Паварот – адварот,
Дзе праз луг,
Дзе праз плот,
Скачуць зёлкі, верашчаць,
У карагодзе зіхацяць.
Баль наладзлі і гульні,
Панаехаўшы з цырульні,
Ад мадлявых куцюр’е,
Маляўнічых візажэ.
Ззяе краскамі прастор,
Зухаваты на ўсім задор,
Час стракатых траў густых,
Спелых, пахкіх, агнявых.

Вось рамонак, канюшына,
Звабна ягада шыпшына,
Дзьмухаўцы, што каралі,
Распусцілі каўняры.
А валошка Васіліна,
Зорак сіненькіх дзяўчына,
У паветры, як туман,
Вабіць пырнік на падман.
Дзівасіл у дышы герой
Жарты ладзіць з крапівой,
Кучаравая лілея,
Як загадкавая фея,
Да званочка подступае,
Сціпла вочкі апускае.
А кабета валер’яна,
Так павабна, так рахмана,
Падабрала шчаўя пук,
Той ад шчасця страціў гук.
У трыпутніка фіялка,
А з палынам балалайка.

11
А музыкі – то чмялі,
Дбайны пчолкі – гусляры.
Рой чуллівых камароў,
Здатных у скрыпках цвыркуноў.
Каларытныя казюлькі
Срэбна звоняць у вісюлькі.
Віртуозы матылькі
Ў літаўрах знатакі.
За раялем светлячкі
Чараўніцтва мастакі.
Так урэзалі, зайгралі,
Нават ветры задрыжалі.
Паляцелі зёлкі ў скокі,
Не спужалісь нават спёкі,-
Бо ліпнёўская спякота,
Што гарэзніку маркота.

Строй за строем,
Рой за роем,
Краскі-зёлкі, мурава,
Рос блакітных чысціня,
Разышліся ў карагодзе
Ў гонар ліпеньскай нагодзе.
Скачуць краскі,бы вясёлкі,
Ззяюць пышныя галоўкі,
Разышліся ў карагодзе
Ды дурэюць у лагодзе –
Век кароткі для жыцця,
Вось і водзяць круцеля.

111
Ліпень з месяцаў усім пан
Гожы, годны атаман.
Ён як бацька для дзцяці
Знае жарты, чым заняці.
Як і дзе падсілкавацца,
Сілы, крэпасці набрацца.
Але любіць і турботу –
Спраўну важкую работу.
І ўсе ведаюць з даўна –
Ліпень скарбніца дабра,-
Палянуешся, і ўзімку
Не ўбачыш і скарынку.

Ліпень, месяц сакавіты,
Увесь росамі ўмыты,
У плацці гафтавым ідзе,
Усім гасцінцы раздае.
- Вы, дзяўчаты, быццам кралі,
Адтрымайце-ка каралі.
А вам, хлопцы-малайцы,
У дыяментах паясы.
Ліпень-бацька шчодры, шчыры,
Ад душы добразычлівы,
Да дзяцей лагоду мае,
Ласкай, словам сагравае.

1V
У гонар ліпеня-цара
Усталявалась цішыня.
На ўрачысты паланез
Цягне кветак інтарэс.
Усе красуні-прыгажуні
Патаемна ўздыхнулі,
Апусцілі долу вочкі,
Заружовілісь іх шчочкі –
Перша краля паланеза
На ўвесь век будзе прынцэса.
Падабралісь жвава хлопцы,
Сталі важна па шнуроўцы,
Бо як хочаш сабе лічы,
Але ўсе хлопцы – каралі.

Бацька ліпень усміхнуўся,
Важна гэтак падцягнуўся,
Ды на дзетак пазірае,
Штосьці важнае рашае.
Самавітыя музыкі,
Што фазанавы індыкі,
Каб не трапіць у канфуз,
Закруціліся ў гуз,
Момант слушны вылучаюць,-
Каралеўскі марш зайграюць.
Паланез – душы крыніца,
То свянчоная вадзіца,
Да радзімы нахіляе
І ад крыўды пазбаўляе.
Стан, натхнення афарбоўка,
І з айчынаю гаворка.
Вечны смутак развітання
І надзея на спатканне.

V
Ліпень вока навайстрыў,
На шыпшыну пазірнуў:
- Выходзь, дзеўка, у першу пару
Ды пацеш бацьку на славу.
Кавалерам на зачын
Пойдзе моладзец палын.
У прынцэсы зацяў дух,-
Быў палын проста пастух,
Недзе там па межах рос
І ў яго саплівы нос.
Дзеўка стала ў позу “ля”:
- Мне другога караля!
Мне па сэрцу дзівасіл!
У ягожма процьма сіл,
У яго шляхецка кроў,
І не пасвіць ён кароў.

Ліпень бацька зажурыў,
Быццам воцату папіў:
- Калі дзеўка без касы –
Адарве хлапцу вусы!
Сцягнуў хмару да сябе,
У бяздоння знік імгле.
І палын кудысць прапаў,
Сціпла гэтак скасаваў.
Зёлкі ж разам падмігнулі
І прынцэсу акружылі:
- Бяры другога караля –
Дзівасіля шляхціча.
Толькі ж быў адзін пакутнік
На дабро здольны трыпутнік,
Ён гаротна ўзяў картуз
І пакінуў гэты фуз.
А гасцінны дзівасіл
Правіць балем, як Ахіл.
Паварот-вадаварот
Ходзіць-ходзіць карагод.

V1
Неспадзёўкі-завітанкі
З хмары выбеглі паганкі,
На мурожныя абшары
Наступаюць, бы татары,
Рой драпежнай саранчы,
Выгляд жорсткі, бы сычы.
Кожны з выгляду – цівун,
І ў руцэ нясе бізун.
Хочуць травы звезці з свету,
Нарубіць у салат катлету,
Каб пажэрці ўсю красу,
Апустошыць на вярсту.
Ну а можа на сто вёрст,
Бо ў злыдняў такі лёс.

Сакавітыя сцябліны
Пажыраюць у мякіны.
Так пусцілі ў ход сківіцы,
Што падралі дзеўкам спадніцы,
Хлопцам далі па патыліцы,
Адабралі нагавіцы.
Плачуць дзеўкі, лямантуюць,
Стогнуць хлопцы ды бракуюць –
Сіл нястача, нікнуць травы,-
Няма спасу ад навалы.
Ад бяды куды падацца?
У палон трэба здавацца…
Ваяўнічы знік імпэт –
З траў зрабіўся вінегрэт.

V11
Хопіць, хлопча, бавіць ногі,
Пасядзім каля дарогі,
Хлеба з бульбай паядзім,
На агеньчык паглядзім.
Касцярок гарыць яскрава,
Палымнее злева-ўправа,
Іскры сыпле ўвышыню,
Лашчыць цьмяну цішыню.
Ні турбот-згрызот не мае,
Люба з ветрам размаўляе:
- Ветрык, ветрык, браце мой,
Пасядзі крыху са мной.
Мае косы расчашы
Ды па небу распушы.
Мае косы – шлях-дарога
Падарожніку падмога,-
Ён па косах будзе йсці,
Не загіне ўначы.
Бачыш, крыху ён стаміўся,
На хвіліначку забыўся,-
Сон яму паслала Мара…
- Не трашчы… яго забава.
Ды адсунься ад нагі,
Хлопцу шчок не апалі,
Твае іскры пазбіраю
І па небе раскідаю.
Твае косы расчашу
Ды на неба аднясу.

Ветрык косы расчасаў
Ды па небе раскідаў.
Заіскрыліся рубіны,
Хрызаліты ды цытрыны.
У сузор’ях пажывіце,
Быццам конікі па жыце.
Вецер вогнішча прыдзьмуў,
У серу світку апрануў,
Адляцеў як сонна здань.
Надыходзіць ціш і рань.
Ну а хлопцу годзе спаць,
Трэба зёлкі ратаваць.

V111
Воўчы час у нябыт сышоў,
І трыпутнік палын знайшоў.
- Прачынайся, дружа любы,
Не сціскай у крыўдзе губы,
Самажалю выплюнь ток,
Ды вяртайся у родны бок.
Без цябе прыйшла атрута,
Губства, жорсткая пакута,-
Наляцела саранча,
Траўе грызці пачала.
Бач, аскомісты твой дух,
Знішчыць саранчу як мух.
Зараз ты – гаюн-трава,
Што пакуту адвяла.

- Тут гарапашнае жыццё –
Яшчэ й гаротнае быццё…
- Зараз жарты не ў пашане,
Пакуль не знішчаны пагане.
Сябелюбства – іржа душы,
З эгаізмам не дружы,
Лепей цноту захавай,
Аб чысціні маральнай дбай.
Так сустрэліся сябры
Ў горкі час свае жальбы.
Ліпень-бацька пазірае,
За дзяцей турботу мае,
Бо ён кожнага стварыў,
Каб для праўды той служыў.
Каб свой век рабіў дабро –
Годны-гожы на жыццё.

Жоўта-беленькі рамонак,
Рамантычны як пярсцёнак;
Ад яго яшчэ ўцеха –
Грыпу й кашлю ён памеха.
Канюшына – пчолам хлеб,
Кроў ачысціцца ад сто бед.
Тое ж робіць і шыпшына,
Бо там мноства вітаміна.
Кветкі дзьмухаўца – адвар,
Саладзейшы за нектар.
Жар спыняе. Ад яго
Ў мікробаў не жыццё.

Можна ўсе расліны браць
І карысна ўжываць.
Бо ў кожнай для жыцця
Шмат гаючага дабра.
Гэтаксама чалавек –
Закладае грунту век:
Што пасее – то пажне,-
Ніхто не вінен у бядзе.
Бацька з неба паглядае
І дзяцей багаслаўляе.
Сення ты, а заўтра я,-
Кожны з нас гаюн-трава.

*****
Скрыжаванне дарог…
Крыж у свет павядзе…
А ты стань адпачні –
Тут крынічка цячэ.
Тут штодня цішыня,
Супакой, мілата,
Салаўіны куток
І каханка твая.
Можа сінюю птушку
Ты ўгледзіш падчас,
Не цурайся пачуй
Ты бацькоўскі наказ:

- Ну куды табе йсці, ну куды адлятаць,
Ад крынічнай вады карані адрываць.
Васількамі яны прараслі па мяжы –
Пі вадзіцу сваю ды зямельку ары.
Бо на свеце няма для цябе салаўя –
Тут бацькоўскі пасаг, тут і маці твая.
Не хадзі, не шукай – там чужая радня,
Там чужыя жывуць – горкі хлеб прымака.

Скрыжаванне дарог…
Крыж у свет павядзе…
А ты стань, адпачні –
Тут крынічка цячэ.



,


. 10.06.2014

Все права на эту публикацую принадлежат автору и охраняются законом.